Форс-мажор: Кәсіпкерге ресми түрде жағдайды қалай тіркеуге және куәлік алуға болады?

Кәсіпкерлер үшін «форс-мажор» термині таныс, өйткені форс-мажорлық жағдайлар шарт бойынша міндеттемелерді орындауға кедергі келтіреді. Бұл мәселенің маңыздылығын кәсіпкерлер өткір карантиндік шектеулер кезеңінде сезінді.

Форс-мажорлық жағдайды ресми түрде тану

Келісімшарт бойынша міндеттемелерді орындамау үшін форс-мажор жағдайлары ресми түрде танылуы қажет. Бұл үшін кәсіпкерге форс-мажорлық жағдай туралы куәлік алу керек. Куәлікті алу үшін Сыртқы сауда палатасына жүгіну қажет.

Куәлік алу үшін қажетті құжаттар

Кәсіпкер куәлік алу үшін келесі құжаттарды дайындап, Сыртқы сауда палатасына жіберуі тиіс:

• өтініш;
• ЖШС-нің мемлекеттік тіркеуі туралы куәлік немесе жеке кәсіпкердің кәсіпкерлік қызметті бастағаны туралы хабарлама;
• төлем үшін шот-фактура туралы мәліметтер;
• келісімшарттың сканерленген көшірмесі, оның қосымшалары, спецификациялар және т.б.;
• теміржол жүкқұжаттары, экспедитормен жасалған келісімшарттар, тауарларды уақытша сақтау қоймасына жеткізу туралы хат және т.б.

Сыртқы сауда палатасының рөлі

Сыртқы сауда палатасы ұсынылған құжаттарға баға беруге құқылы. Қызмет құны 15 АЕК (2021 жылы 43 755 тг.) ҚҚС есебімен. Егер Палата кәсіпкердің жағдайы келісімшарт бойынша міндеттемелерін орындауына объективті түрде кедергі бола алмады деп есептесе, куәлік беруден бас тартуы мүмкін. Бұл жағдайда төлем қайтарылмайды.

Куәліктің маңызы

Егер келісімшарт бойынша мерзімі өткен міндеттемелердің мөлшері 100 000 теңгені құраса, куәлік үшін қосымша ақы төлеудің қажеті жоқ. Ал егер мерзімі өткен міндеттемелердің мөлшері 100 000 теңгеден асып кетсе, 15 АЕК-тен басқа, келісімшарт бойынша мерзімі өткен немесе орындалмаған міндеттемелер сомасының 1% төлеуге тура келеді (бірақ 850 АЕК-тен аспайды).

Кәсіпкерлер форс-мажорлық жағдай туралы куәліктің болуы міндеттемелерді орындаудан босатпайтынын есте ұстауы керек. Куәлік компанияны тек шығындардан, айыппұлдардан, өсімпұлдар мен айыппұлдарды өндіруден қорғайды. Шектеу шаралары аяқталғаннан кейін, компания келісімшарт бойынша өз міндеттемелерін орындауы тиіс.

Куәлікке ие болу фактісі жағдайды форс-мажорлық жағдай ретінде тануға мүмкіндік бермейді. Бұл экономикалық соттың құзыретіне жатады. Сыртқы сауда палатасы берген куәлік соттағы дәлелдердің бірі болады, бірақ ол ұйымның пайдасына шешім қабылдауға кепілдік бермейді.