ЖТС теріс: ипотекалық шегерімдер бойынша не істеу керек?

Қазақстан Республикасының резиденттері, егер тұрғын үй жағдайларын жақсарту мақсатында ипотека алған болса, сыйақылар бойынша салықтық шегерім жасауға құқылы.

Маңызды: 2025 жылдың 1 қаңтарынан бастап ипотека бойынша сыйақыға шегерім жасау құқығы тек «Отбасы банкінде» ипотекасы бар тұлғаларға ғана емес, Қазақстандағы кез келген банкте ипотекасы бар барлық тұлғаларға беріледі (ҚР СК 351-бабы 1-тармағы).

Егер қызметкер бухгалтерияға Отбасы банкіндегі ипотека бойынша шегерім жасау туралы өтініш беріп, ЖТС есептеу кезінде сома теріс болып шықса, не істеу керек?

ҚР СК 351-бабының 2-тармағына сәйкес, қызметкердің жалақысы сыйақы төлеуге (несие бойынша пайыздарды өтеуге) кеткен шығындар сомасына тең болса, ол сомаға ЖТС салынбайды. Бірақ лимит бар – 118 АЕК-тен аспауы тиіс.

Сыйақылар бойынша салықтық шегерімді қолдану үшін қажетті құжаттар:

• тұрғын үй жағдайларын жақсарту үшін ипотекалық тұрғын үй қарызы шарты;
• сыйақы сомасы көрсетілген ипотекалық тұрғын үй қарызын өтеу кестесі;
• сыйақыны өтеуді растайтын құжат;
• қызметкердің шегерімді қолдану туралы өтініші.

Ай сайынғы төлемді өтеген кезде қызметкер ипотекалық тұрғын үй қарызы бойынша төлемнің растайтын банк құжаттарының көшірмелерін жұмыс берушінің бухгалтериясына тапсыруға міндетті.

Салықтық шегерім сомасы тек сыйақы мөлшерінде болады, бірақ 118 АЕК лимитінен аспауы тиіс. Бұл соманы ипотекалық тұрғын үй қарызын өтеу кестесімен салыстыру қажет.

ҚР СК 351-бабының 4-тармағына сәйкес, салықтық шегерімдер мына даталардың ең кешіне сәйкес келетін салықтық кезеңде қолданылады:

• ипотекалық тұрғын үй қарызын өтеу кестесіне сәйкес сыйақыны өтеу күні;
• сыйақыны төлеу күні.

Сыйақылар бойынша шегерімді қолданғаннан кейін ЖТС сомасының теріс болуының себебі – салыстырмалы түрде төмен жалақының басқа шегерімдермен (14 АЕК, МЗЖ, МӘМС, 882 АЕК) және ипотекалық қарыз бойынша сыйақы сомасының жоғарылығымен бірге қолданылуы.

Мысал: қызметкердің айлық жалақысы – 200 000 тг. Ол ай сайын банкке 27 000 тг сыйақы төлейтін ипотекалық қарыз шарты бойынша құжат тапсырды. Сондай-ақ, қызметкер бұған дейін 14 АЕК стандартты шегерім және бала мүгедек болғандықтан 882 АЕК шегерімін қолдану туралы өтініш берген. Қызметкер жеңілдетілген режимдегі ЖШС-де жұмыс істейді.

ЖТС есептеу:

200 000 × 10% = 20 000 (МЗЖ)200 000 × 2% = 4 000 (МӘМС)

ЖТС бойынша салық салынатын табыс теріс мәнде шығады:

(200 000 – 20 000 – (14 × 3 932) – (882 × 3 932) – 4 000 – 27 000) = 200 000 – 20 000 – 55 048 – 3 468 024 – 4 000 – 27 000 = – 3 374 072 тг.

Бұл жағдайда салықтық шегерімдердің артығы пайда болады. Оны бір күнтізбелік жылдың шегінде келесі салық кезеңдеріне ауыстыруға болады.